दुइ बर्षदेखि नागरिक खोज्दै अमेरिकी दुतावास

लक्ष्मीप्रसाद खतिवडा

काठमाडौं, १ चैत

काठमाडौंस्थित अमेरिकी राजदुतावास विगत करिव २ बर्ष देखि हराइरहेकी एक युवतिको खोजी गरिरहेको छ । दुतावास बारम्बार प्रहरी तथा सेनालाइ पत्र पठाउँछ र खोजी कार्यमा भइरहेको प्रगति बारे विवरण माग्छ । राजधानीको महाराजगन्ज स्थित अमेरिकी दूतावासका भित्ताहरुमा उनी हराएको जानकारी सहितको तस्बिर राखिएको छ । 

हराइरहेकी युवति स्याक्को

२२ अप्रिल २०१० देखि नेपालमा वेपत्ता भएकी यि युवति हुन् अमेरिकाको कोलोराडो राज्यकी ओव्री क्यारोलिन स्याक्को । टे«किङका लागी हिडेकी स्याक्को रसुवाको लामा होटलमा अन्तिम पटक देखिएकी थिइन् । टे«किङ गाइडहरुका अनुसार रसुवाका गाउँगाउँमा उनका खुइलिएका तस्विर अझै भेटिन्छन् । पर्यटक बढि पुग्ने ठमेलका होटल र खाजाघरहरुमा पनि उनको तस्विर टाँसिएको छ । 

२० अप्रिल २०१० मा नेपाल पर्यटन बोर्डबाट १०३३९२ नम्बरको टे«किङ परमिट कार्ड (टिम्स) लिएर काठमाडौंबाट स्याफ्रुबेसी हुँदै लाङटाङ क्षेत्रको पदयात्रामा हिडेकी स्याक्को त्यसको २ दिनमै हराइन् । टिम्स कार्ड अनुसार उनी मे १ सम्ममा काठमाडौं फर्किनुपर्ने थियो । 

स्याक्को परिवारले मृत्युको प्रमाण फेला नपरेसम्म खोजी कार्य जारी राखिने बताएको छ । ‘६ सय ९२ दिन भयो हामी राम्ररी सुत्न नसकेको । उनी कतै हुनुपर्छ भनेर आशा मारेका छैनौं ।’ छोरीको खोजीमा चौथो पटक नेपाल आएकी आमा कोन्नी स्याक्कोले भनिन् । उनले नेपाल प्रहरीका महानिरिक्षक रविन्द्र प्रताप शाह र प्रहरीका अन्य उच्च अधिकारीलाइ भेटिन् । भौगोलिक कठिनाइका कारण खोजी कार्य प्रभावकारी हुन नसकेको तर प्रयास जारी राख्ने आश्वासन पाएको उनले बताइन् । स्याक्कोको खोजीका लागी अमेरिकी सरकार जस्तो सुकै सहयोग गर्न तयार रहेको तर यहाँको गृह मन्त्रालयले यो स्विकार नगरेको दावी उनको छ । उनी प्रधानमन्त्री डा. बाबुराम भट्राइलाइ भेट्ने प्रयास गरिरहेकी छिन् । 

खोजि कार्यमा एक करोड रुपैयाँ भन्दा बढि खर्च भइसकेको स्याक्को परिवारले बताएको छ । ‘हाम्रो लागी पैसा ठूलो कुरा होइन, उनी भेट्टिनुप¥यो ।’ कोन्नीले भनिन् । स्याक्कोको सूचना दिने व्यक्तिलाइ २० लाख रुपैयाँ पुरस्कार दिने घोषणा गरिएको छ । 

नेपालमा पटक पटक पर्यटकमाथी आक्रमण भइरहेको भन्दै कोन्नीले यसले नेपालको पर्यटनमा नै असर पुग्ने बताइन् । ‘पर्यटकको सुरक्षा गर्नु तपाइहरुको दायित्व हो ।’ उनले भनिन् । सुरक्षा निकायले छोरीको खोजीमा चासो नदेखाएको आरोप लगाउँदै उनले यो विषयलाइ अन्तराष्ट्रियकरण गरेर नेपालको पर्यटन नै धराशायी बनाइदिने चेतावनी समेत दिइन् । परिवारका अनुसार अमेरिकाबाट सन् २००९ डिसेम्बरमा उनी पहिलो पटक एसियाका लागि हिडेकी थिइन् । उनी श्रीलंका, भारत हुँदै नेपाल आइपुगेकी थिइन् ।  

गत डिसेम्बरमा पनि एक अमेरिकी महिला लेना सेसन गोसाइकुण्ड क्षेत्रमा वेपत्ता भएकी थिइन् । तर त्यसको खासै चर्चा भएन । ओब्रीका बुवा पउल स्याक्को कोलोराडो राज्यका न्यायधिश भएकाले दुतावासलाइ अमेरिकाको दवाव रहेको बताइएको छ । अमेरिकी संस्था एफबीआईले पनि उनको खोजीका लागी दवाव दिइरहेको छ । आमा स्याक्कोका अनुसार उनको स्थिति थाहा पाउन ८ हजार भन्दा बढि पत्र अमेरिकी विदेशमन्त्री हिलारी क्लिन्टनलाई बुझाइएको छ ।

टे«किङ एजेन्सीज एसोसिएसन अफ नेपाल (टान) अनुसार स्याक्को लाङटाङ राष्ट्रिय निकुञ्ज स्थित सेनाको चेकपोष्टमा ‘इन्ट्री’ भएकि छिन् तर त्यसपछि उनको कुनै रेकर्ड छैन । यो प्रकरणमा अप्रत्यक्ष रुपमा सेना जोडिएपछि स्याक्को खोजी अभियानको संयोजन गरिरहेको टानले सेनासँग केहि विवरण मागेको छ । ‘स्याक्को इन्ट्री भएको दिन को को ड्युटीमा थिए, को बाहिर थियो, कोहि शंकास्पद छ कि भनेर सोधेका छौं तर अहिलेसम्म जवाफ आएको छैन ।’ टानका महासचिव मोहन लम्सालले भने । सेनाले समेत सक्रियतापूर्वक स्याक्कोको खोजी गरिरहेको उनले जानकारी दिए । 

स्याक्को हराए पछि टानको संयोजनमा अमेरिकी दुतावास, सेना, प्रहरी र स्थानिय प्रशासनको सहयोगमा फिस्टेल एयरको हेलिकोप्टरबाट शंका लागेको सबै ठाउँमा खोजिएको थियो । ‘५ पटकसम्म ‘स्टिङ अपरेसन’ गरियो । सेनाले २ पटक छुट्टै हेलिकोप्टरबाट खोज्यो ।’ लम्सालले भने । टानले आफ्नै खर्चमा पनि स्थानिय मानिसहरु खटाएको र महिनौंसम्म काम गर्ने मान्छेको भेषमा विभिन्न व्यक्ति राखिएको उनले जानकारी दिए । 

टे«किङ जाने पर्यटकको सूचना व्यवस्थित गर्न पर्यटन बोर्डले तिन बर्ष अघि टिम्स प्रणाली लागु गरेको थियो । तर यो प्रभावकारी हुन सकेको छैन । काठमाडौंबाट टिम्स लिएर हिडेपनि ठाउठाउमा चेकिङ प्याइन्ट नहुदा समस्या भएको टे«किङ व्यवसायीहरुको भनाइ छ । टिम्स प्रभावकारी बनाउन अनलाइन फर्मको व्यवस्था गरिएको र ठाउठाउमा चेकिङको व्यवस्था गरिएको टानले जनाएको छ । यसबाट कुन पर्यटक कहाँ पुगेको छ थाहा पाउन सकिन्छ । व्यक्तिगत टिम्स कार्ड नदिने र कम्तिमा एक जना सहयोगी लिएरै हिड्नुपर्ने व्यवस्था गर्ने तयारी भइरहेको बताइएको छ ।